បញ្ចសីល
ឬ សីលប្រាំ
១ ហាមកាប់សម្លាប់ជីវិតមនុស្ស និង សត្វ
បាណាតិាតា វេរមណី ហាមកាប់សម្លាប់គា្ន។សត្វលោកគ្រប់គ្នា
តែងតែប្រាថ្នាចង់រស់ ប្រកបដោយភាពសុខសាន្ត មិនចង់ជួបប្រទះនឹងសេចក្ដីទុក្ខលំបាក
ការបៀតបៀន ការសម្លុតគម្រាមកំហែង ឬនិរាសព្រាត់ប្រាសឃ្លាតចាកនូវរបស់ជាទីស្រលាញ់ពេញចិត្តខ្លួនឡើយ (៨) លើកលែងតែមនុស្សវិកលចរិតបាត់បង់នូវសតិបញ្ញាស្មារតីប៉ុណ្ណោះ។
គ្មាននរណាម្នាក់អាចស្លាប់ហើយរស់ឡើងវិញទេ ហើយក៏គ្មានឱសថណាអាចព្យាបាលមនុស្សដែលស្លាប់អោយរស់ឡើងវិញបានដែរ
ដូចច្នេះហើយជីវិតសម្រាប់មនុស្ស សត្វគឺសំខាន់ជាងអ្វីៗទាំងអស់។ ដូច្នេះហើយទើបព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ
បានបញ្ញត្តិនូវការហាមមិនអោយបៀតបៀនជីវិតសត្វនេះនៅលំដាប់ទី១។
២ ហាមលួចឆក់ប្លន់ កេងប្រវ័ញ្ចទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដទៃ
អទិន្នាទានា វេរមណី ហាមកាន់យកនូវទ្រព្យសម្បត្តិ
មាស ប្រាក់ ដែលគេមិនបានឲ្យដោយកាយ ដោយវាចា ឬដោយការសរសេរជាលាយលក្ខណ៍អក្សរ ល្មមអាចយកជាផ្លូវការបាន
ដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ការសម្លុតគម្រាមកំហែង ឬ ប្រើនូវល្បិចកិច្ចកលផ្សេងៗ ។ ទ្រព្យសម្បត្តិគឺជាវត្ថុសំខាន់ចាំបាច់ទី២របស់មនុស្ស
បន្ទាប់ពីអាយុជីវិត ។ កាលណាមានអាយុជីវិតរស់នៅហើយ មនុស្សលោកគ្រប់គ្នា តែងប្រាថ្នាការចង់បានទ្រព្យសម្បត្តិ
ពីព្រោះជីវិតរបស់ពួកគេត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិ មាសប្រាក់ ទៅលើការមានអាហារហូបចុកគ្រប់គ្រាន់
មានសម្លៀកបំពាក់ មានផ្ទះសំបែងជ្រកកោនត្រឹមត្រូវ និងមានថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលរោគជាដើម
។
ការខំប្រឹងប្រែងស្វែងរកទ្រព្យសម្បត្តិចិញ្ចឹមជីវិត
ដើម្បីជីវភាពរស់នៅឲ្យសម្បូរណ៍ធូរ
ធារ ជាការលំបាកពន់ពេកណាស់។ កាលណាខំស្វែងរកទ្រព្យសម្បត្តិបានមកហើយ
មនុស្សតែងមានការហួងហែង ថែរក្សាការពារមិនចង់ឲ្យទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលខ្លួនខំស្វែងរកបានមកដោយសេចក្ដីលំបាកនោះ
វិនាសអន្តរាយទៅដោយប្រការណាមួយឡើយ។ ដោយឡែកនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
ត្រង់ជំពូកទី ៣ មាត្រា ៤៤ ក៏ បានចែងដែរថា “ជនណាក៏ដោយ ទោះជាបុគ្គលក្ដី ជាសមូហភាពក្ដី
មានសិទ្ធិជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិ” (៩)។
៣ ហាមប្រព្រឹត្តខុសក្នុងផ្លូវកាមទាំងពួង
កាមេសុ មិច្ឆាចារា វេរមណី ហាមប្រព្រឹត្តខុសក្នុងផ្លូវកាមទាំងឡាយ មនុស្សលោក
កាលណាមានជីវិតរស់នៅ និងមានទ្រព្យសម្បត្តិហើយ ជាធម្មតាតែងតែមានក្រុមគ្រួសារ ស្វាមី
ភរិយា បុត្រា បុត្រីជាដើម ហើយតែងប្រាថ្នាចង់រួមរស់នៅជួបជុំគ្នាជាសុខសាន្ត ប្រកបដោយសុភមង្គល
មិនចង់បាននូវការបែកបាក់ ឈ្លោះទាស់ទែងខ្វែងគំនិតគ្នា ការផិតក្បត់ និងការរំលោភបំពានសោះឡើយ(១០)។
យើងស្រលាញ់ហួងហែងកូន ប្រពន្ធ និងមនុស្សដែលខ្លួនស្រលាញ់យ៉ាងណា គេក៏ស្រលាញ់ហួងហែងកូន
ប្រពន្ធ និងមនុស្សដែលខ្លួនគេស្រលាញ់យ៉ាងនោះដែរ ។ ដូច្នេះក្នុងការយកគ្នាជាគូស្វាមី
ភរិយា ត្រូវប្រព្រឹត្តទៅច្បាប់ តាមប្រពៃណីរបស់ប្រទេស ។
៤ ហាមនិយាយកុហក
មុសាវាទា វេរមណី ហាមនិយាយកុហក។ សង្គមមនុស្ស មិនអាចខ្វះភាសានិយាយបានទេ
ទោះបីជាមនុស្សគថ្លង់ ក៏គង់មានភាសាកាយវិការជាគ្រឿងសំគាល់ដែរ ។ ដោយហោចទៅ សូម្បីតែសត្វតិរច្ឆាន
ក៏មានភាសាវាដែរ ។ ភាសា ឬសម្ដីនិយាយគឺជាមធ្យោបាយមួយដ៏សំខាន់ក្នុងការទំនាក់ទំនងរវាងបុគ្គលនិងបុគ្គល
សហគមន៍និងសហគមន៍ ប្រទេសនិងប្រទេសជាដើម ។ បើសិនជាគ្មានភាសាទេ សង្គមមនុស្ស នឹងជួបនូវវិបត្តិមួយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ
ឬ អាចនិយាយបានថា សង្គមមនុស្សប្រៀបបានទៅនឹងរុក្ខជាតិ ដែលគ្មានចិត្តវិញ្ញាណដូច្នោះ
។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើមានភាសាហើយ មនុស្សមិនបានយកវាទៅប្រើប្រាស់នៅក្នុងផ្លូវល្អទេនោះពិតជានឹងនាំមកនូវគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅវិញ
មានការបាត់បង់ទំនុកចិត្តគ្នា បែកបាក់សាមគ្គីគ្នា ការចាញ់បោកគ្នា អំពើអយុត្តិធម៌ជាដើម។
ហេតុនេះ ទើបព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ បានរៀបចំនូវច្បាប់សម្រាប់គ្រប់គ្រងភាសា ឬការនិយាយនេះឲ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយប្រពៃមានសណ្ដាប់ធ្នាប់
និងស្ថិតនៅក្នុងក្រមសីលធម៌ខ្ពស់ (១១)។
៥ ហាមប្រើបាសគ្រឿងញៀន និង គ្រឿងស្រវឹង
សុរាមេរយមជ្ជប្បមាទដ្ឋានា វេវមណី ហាមផឹកទឹកស្រវឹង
ជក់គ្រឿងញៀន។ មនុស្សលោក គឺជាប្រភេទសត្វលោកដ៏វិសេស និង ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ជាងសត្វតិរច្ឆាន។
គ្រឿងញៀន និងគ្រឿងស្រវឹង អាចធ្វើឲ្យមនុស្សលោក បាត់បង់នូវសតិសម្បជញ្ញៈ ហ៊ានប្រព្រឹត្តនូវអំពើគ្រប់បែបយ៉ាង
មានអំពើអមនុស្សធម៌ដូចជាសត្វតិរច្ឆានជាដើមផងដែរ ។ ហេតុនេះ គប្បីចេះថែរក្សានូវឋានៈ
និងភាពជាមនុស្សជាតិឲ្យស្ថិតនៅគង់វង់ល្អ ការពារកុំឲ្យឋានៈនេះ ធ្លាក់ទៅនៅទាបស្មើនិងសត្វតិរច្ឆាន
។
ដូចនេះសីលប្រាំ ជាសក្ខាបទដែលជួយឲ្យមនុស្សម្នាក់ៗ
ក្រុមគ្រួសារ និងសង្គមជាតិទាំងមូលមានសុខសន្តិភាព សុវត្ថិភាព សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ សណ្នាប់ធ្នាប់
និង សីលធម៌ខ្ពស់។
(៨) ធម្មបាល
រ៉ិត សោរង្សី, រៀបរៀង, ទ្រឹស្ដីអប់រំទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនា៖
ជំនឿ, ចំណេះដឹង, តួនាទី, សីលធម៌, អភិសមាចារ, សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និង អនាម័យ, (ភ្នំពេញ៖
ពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហមុនីរាជាព.ស. ២៥៥៣), ២១-២២ ។
(៩) រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា,
អំពីសិទ្ធ និងករណីកិច្ចរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ,
(ភ្នំពេញ៖ វិទ្យាស្ថានខ្មែរសំរាប់លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ, ជំពូកទី៣, មាត្រា៤៤, ១៩៩៣-២០០៧), ២៥។
(១០) ធម្មបាល រ៉ិត សោរង្សី, រៀបរៀង,
ទ្រឹស្ដីអប់រំទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនា៖ ជំនឿ,
ចំណេះដឹង, តួនាទី, សីលធម៌, អភិសមាចារ, សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និង អនាម័យ, (ភ្នំពេញ៖
ពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហមុនីរាជាព.ស. ២៥៥៣),២៥-២៦។
(១១)
ធម្មបាល រ៉ិត សោរង្សី,
រៀបរៀង, ទ្រឹស្ដីអប់រំទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនា៖
ជំនឿ, ចំណេះដឹង, តួនាទី, សីលធម៌, អភិសមាចារ, សេដ្ឋកិច្ចសង្គម និង អនាម័យ, (ភ្នំពេញ៖
ពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហមុនីរាជាព.ស. ២៥៥៣), ២៦-២៨។
ចូលរួមឧបត្ថមដោយចុចត្រង់នេះ
សួស្តី
ReplyDeleteសីលធម៌មនុស្សមានជាចាំប្រចាំថ្ងៃ
ReplyDelete