Drop Down menu

Phin Hen

Phin Hen
រីករាយដែលបានជួបអ្នកម្តទៀត។ អ្នកមិនគ្រាន់តែជាអ្វីដែលអ្នកបានគិតនោះទេ តែអ្នកប្រសើរជាងអ្វីដែលអ្នកបានគិត

Sunday, March 18, 2012

ធម្មាធិប្បាយសោវចស្សតា


ធម្មាធិប្បាយ
សោវចស្សតា
« ភាព​ជា​អ្នក​ដែល​គេ​ស្ដី​ថា​ងាយ​ឬ​ងាយ​ទូន្មាន »
លោក ស៊ីន - ហាន រៀបរៀង
បុគ្គល​ជា​ឥស្សរៈ​ក្ដី ជន​ជា​អ្នក​មាន​គុណ​សម្បត្តិ​ព្រម​ទាំង​មាន​អំណាច​វាសនា​ក្ដី តែង​មាន​មេត្តា​ប្រណី​ចំពោះ​អ្នក​តូច​ប្រាថ្នា​ឲ្យ​អ្នក​តូច​ស្ទុះ​លឿន​ទៅ​កាន់​សេចក្ដី​ចំរើន រមែង​ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​អ្នក​តូច​ឲ្យ​តាំង​នៅ​ក្នុង​គុណ​ធម៌​ផ្សេង ដើម្បី​ឲ្យ​ប្រព្រឹត្ត​ត្រឹម​ត្រង់​រៀបរយ​ល្អ បើ​អ្នក​តូច​បាន​តាំង​នៅ​ក្នុង​ឱវាទ​បែប​នោះ​ហើយ នឹង​មាន​សួស្ដី​មង្គល​ភ្លឺ​រុង​រឿង​ព្រម​ទាំង​មាន​កិត្តិគុណ​ប្រាកដ​ច្បាស់​ក្នុង​លោក អ្នក​ដែល​មិន​តាំង​នៅ​ក្នុង​គុណ​ធម៌​បែប​នោះ​ទេ, សឹង​មាន​ន័យ​ផ្សេង​គ្នា
សេចក្ដី​អធិប្បាយ​នៃ​បុគ្គល​ទាំង​ពីរ​ប្រភេទ​នេះ ត្រូវ​ពោល​ឲ្យ​ជាក់​ច្បាស់​ដល់​លក្ខណៈ​ជា​មុន, ក៏​ឯ​លក្ខណៈ​ជា​អ្នក​ដែល​គេ​ស្ដី​ថា​ក្រ, ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ក្រ, គឺ​បាន​ដល់​មនុស្ស​មាន​មានះ នឹង​ទិដ្ឋិ​រឹង​ត្អឹង​ជា​អ្នក​ប្រាថ្នា​លាមក​លើក​ខ្លួន សង្កត់​សង្កិន​អ្នក​ដទៃ, មាន​សេចក្ដី​ក្រោធ​ប្រចាំ​នៅ​ក្នុង​សន្ដាន​ចង​សេចក្ដី​ក្រោធ​ទុក ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​ឈ្នានីស សូម្បី​នឹង​ពោល​វាចា​ឡើង​សោត​ក៏​អាក្រក់ បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​បាន​ថា​លាយ​ឡំ​ដោយ​ទោសៈ​ពិត, កាល​បើ​មាន​អ្នក​ដទៃ​ដាស់​តឿន​ដោយ​ផ្លូវ​ដែល​ត្រូវ ក៏​ជជែក​ប្រកែក និយាយ​ផ្ចញ់​ឬ​ស្ទាក់​ដំណើរ​អ្នក​ដាស់​តឿន​ឲ្យ​គាំង​និយាយ​តប​ត​មិន​រួច, ហើយ​ក្លែង​និយាយ​បន្លប់​ត្រឡប់​ត្រឡិន​យក​រឿង​ដទៃ​ឆ្ងាយ មក​ពោល​សំដែង​សេចក្ដី​ក្រោធ​សេចក្ដី​ប្រទូសរ៉ាយ​ឲ្យ​ច្បាស់​ប្រាកដ, ទាំង​មាន​ឥស្សាមច្ឆរិយៈ នឹង​កល​កិច្ច​ពុត​ត្បុត​ច្រើន​ប្រការ នេះ​ជា​លក្ខណៈ​របស់​អ្នក​ដែល​គេ​ស្ដីថា​ក្រ, ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ក្រ កាល​បើ​ប្រព្រឹត្ត​តាម​ឱវាទ​របស់​វុឌ្ឍបុគ្គល​រហូត​ដល់​មាន​សេចក្ដី​មិន​ជឿ - ស្ដាប់​ចំពោះ​ច្បាប់ រដ្ឋបាល​តុលាការ​ទៀត​ទេ រមែង​មាន​ទោសានុទោស​តាម​សមគួរ​ដល់​កំហុស​ដែល​បាន​ប្រព្រឹត្ត​ល្មើស ឯ​ភាព​នៃ​បុគ្គល​ជា​អ្នក​ដែល​គេស្ដី​ថា​ក្រ, ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ក្រ, គង់​តែ​នឹង​បាន​ទទួល​ផល​អាក្រក់​ណា​មួយ​ជា​ប្រាកដ ព្រោះ​ហេតុ​នោះ​ទើប​ផ្លូវ​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​ប្រដៅ​មិន​ឲ្យ​បុគ្គល​ជា​បុរស​ ស្ដ្រី​ប្រព្រឹត្ត​កាន់​កាប់​សេចក្ដី​ប្រដៅ​ក្រ​ទុក​ក្នុង​ខ្លួន​ឡើយ ដោយ​ហេតុ​ព្រះ​សម្ពុទ្ធ​ប្រាថ្នា​ផល​មិនដូច​គ្នា, បាន​ជា​ទ្រង់​ប្រៀន​ប្រដៅ​ឲ្យ​ជា​អ្នក​ដែល​គេ​ស្ដី​ថា​ងាយ​ទូន្មាន​ប្រៀន​ ប្រដៅ​ងាយ​វិញ។
សោរចស្សតា​នេះ បើ​អធិប្បាយ​សេចក្ដី​តាម​អនុមាន​សូត្រ​មជ្ឈិម​និកាយ មជ្ឈិម​បណ្ណា​សកៈ ដែល​ព្រះ​មោគ្គល្លាន​ត្ថេរ​សំដែង​ទុក​នោះ​មាន​សេចក្ដី​ថាៈ កាល​អ្នក​ដទៃ​ទូន្មាន​ប្រដៅ​ដោយ​ផ្លួវ​ដ៏​ល្អ ក៏​មាន​សេចក្ដី​អត់​ធន់​តាំង​ចិត្ត​ស្ដាប់​ដោយ​គោរព, ប្រាថ្នា​តែ​សេចក្ដី​ល្អ​ដល់​ខ្លួន​នឹង​អ្នក​ដទៃ មិន​លើក​ខ្លួន​មិន​សង្កត់​សង្កិន​គេ, មិន​ជា​អ្នក​ប្រាថ្នា​ខឹង​ក្រោធ មិន​បាន​ចង​សេចក្ដី​ខឹង​ក្រោធ​ទុក, មិន​ច្រណែន​ឈ្នានីស​ព្រោះ​សេចក្ដី​ក្រោធ​ខឹង, មាន​វាចា​ដ៏​ពិរោះ​សុភាព​រាបសា, មិន​បាន​ជជែក​វែក​និយាយ​ផ្ចញ់​ផ្ចាល់​ស្ទាក់​ផ្លូវ​ត្រឡប់​លើក​ទោស​ដល់​អ្នក​ដទៃ, បើ​អ្នក​ដទៃ​ដាស់​តឿន​ហើយ មិន​បាន​យក​រឿង​រ៉ាវ​ដទៃ​មក​និយាយ​បន្លប់​ត្រឡប់​ត្រឡិន​ទេ, ទាំង​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រទូសរ៉ាយ, សេចក្ដី​ក្រោធ​ខឹង​នឹង​សេចក្ដី​តូច​ចិត្ត​ឡើយ, ជា​អ្នក​បញ្ចេញ​វាចា​ឲ្យ​សម​នឹង​សេចក្ដី​ប្រព្រឹត្ត​របស់​ខ្លួន មិន​លុប​លាង​គុណ​គេ, មិន​លើក​ខ្លួន​ផ្ទឹម​នឹង​គេ, មិន​ជា​អ្នក​មាន​សេចក្ដី​កំណាញ់​ឫស្យា​នឹង​អាង​អួត​ មាន​មារយាទ​រម្យទម​រៀបរយ មិន​ចចេស​ចចើង​ស្មើង​កន្រ្ទើង​ប្រកែ​ប្រកាន់​ខ្លួន កាល​បើ​ប្រកប​ដោយ​ធម៌​ទាំង​នេះ​ហើយ ត្រូវ​មាន​យោនិសោ​មនសិការ ត្រិះរិះ​ឲ្យ​ឃើញ​ជាក់​ច្បាស់​ដោយ​ប្រាជ្ញា​ញាណ ហើយ​កត់​សំគាល់​នាំ​យក​ទៅ​ប្រតិបត្តិ, សម​ដូច​ពុទ្ធ​ភាសិត​ថាៈ « សុស្សសំ លភតេ បញ្ញំ អ្នក​ស្ដាប់​ដោយ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​រមែង​បាន​បញ្ញា » ទាំង​ត្រូវ​ធ្វើ​សេចក្ដី​ដឹង​ខ្លួន​ឲ្យ​ទាន់ ហើយ​ធ្វើ​ដំណើរ​បដិបទា​ឲ្យ​សម​ដល់​កាល​សម័យ សម​ដូច​ពុទ្ធ​ភាសិត​ថាៈ
អត្តោនញ្ចេ បិយំ ជញ្ញា រក្ខេយ្យ នំ សុរក្ខិតំ
តិណ្ណមញ្ញតរំ យាមំ បដិជគ្គេត្យ បណ្ឌិតោ
សេចក្ដី​ថាៈ បណ្ឌិត​បើ​ដឹង​ថា​ខ្លួន​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​ខ្លួន​ឯង​ហើយ ត្រូវ​តែ​រក្សា​ថ្នាក់​ថ្នម​ខ្លួន​នោះ​ទុក​ឲ្យ​ល្អ​ក្នុង​យាម ( វ័យ ) ទាំង​បី​ណា​មួយ​កុំ​ខាន
អធិប្បាយ​ថាៈ ក្នុង​មួយ​រាត្រី​ចែក​ជា​យាម​បី ដែល​មាន​ឈ្មោះ​ហៅ​ថា​យាម​បាន​ដូច​ត​ទៅ​នេះ វេលា​នៃ​អាយុ​ខ័យ​ដែល​ចាត់​ជា​វ័យ​បី ក៏​គួរ​ហៅ​ថា​យាម​បាន​ដូច​គ្នា, ព្រោះ​ហេតុ​ដូច្នោះ ទើបសម្ដេច​ព្រះ​វិជិតមារ​ទ្រង់​សម្ដែង​ធម្មីកថា​នេះ ហៅ​វ័យ​ថា​ជា​យាម ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​សេចក្ដី​ស្រប​គ្នា លុះ​បុគ្គល​ជា​អ្នក​ស្ដី​ថា​ងាយ ទូន្មាន​​ប្រដៅ​ងាយ​បាន​ដឹង​ច្បាស់​ថា​ខ្លួន​ខុស គួរ​ប្រកប​កិច្ច​ជា​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ខ្លួន​ឲ្យ​សម្រេច​ក្នុង​យាម​ដើម ( បឋម​វ័យ ) បើ​ថា​ទៅ​ដឹង​ខ្លួន​ក្នុង​យាម​ទី​បំផុត ក៏​គួរ​ប្រញាប់​ប្រញាល់​ធ្វើ​ឲ្យ​សម្រេច​ទាន់​ពេល​វេលា កុំ​បង្អែ​បង្អង់​ថា​ចាំ​ធ្វើ​ក្នុង​ថ្ងៃ​ស្អែក​ឬ​ថ្ងៃ​ក្រោយ​ឡើយ កាល​បើ​រារង់​បណ្ដោះ​បណ្ដៃ​ដូច្នេះ​នឹង​ត្រឡប់​ក្លាយ​ទៅ​ជា​សេចក្ដី​ប្រមាទ ដឹក​នាំ​ចិត្ត​ឲ្យ​ទ្រេត​ទ្រោត​ទីស​ទាស​ខុស​ត្រូវ ហេតុ​នេះ​ទើប​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថាៈ
« ទន្ទំ ហិ ករតោ បុញ្ញំ បាប់ស្មឹ រមត៍ មនោ »
កាល​ធ្វើ​សេចក្ដី​ល្អ​យឺត​យូរ​ពេក​ទៅ ចិត្ត​ក៏​រមែង​ត្រេកអរ​ក្នុង​សេចក្ដី​អាក្រក់ គួរ​នឹក​ដល់​ព្រះ​បរម​ពុទ្ធោ​វាទ​មួយ​ខ​ទៀត​ដែល​ព្រះ​ដ៏​មាន​ព្រះ​ភាគ​ត្រាស់​ថាៈ
« អជ្ជេវ កិច្ចមាតប្បំ កោ ជញ្ញា មរណ សុវេ »
ត្រូវ​តែ​ប្រឹង​ធ្វើ​កិច្ច​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ​ឲ្យ​ហើយ​កុំ​ខាន, ព្រោះ​អ្នក​ណា​នឹង​អាច​ដឹង​បាន​ថា​សេចក្ដី​ស្លាប់​នឹង​មាន​មក​ក្នុង​ថ្ងៃ​ស្អែក ?
អធិប្បាយ​ថាៈ គួរ​តែ​ធ្វើ​សេចក្ដី​ព្យាយាម​ឲ្យ​សម្រេច​កិច្ច​ដែល​ជា​ប្រយោជន៍​សម្រាប់​ ខ្លួន​ក្នុង​ថ្ងៃ​នេះ កុំ​រារង់​អល់​ឯក​បណ្ដោះ​បណ្ដៃ​ទៅ​ថ្ងៃ​ស្អែក​ឡើយ, ព្រោះ​ថា​គ្មាន​អ្នក​ណា​មួយ​អាច​ដឹង​បាន​ថា​អាត្មា​អញ​នឹង​ស្លាប់​ក្នុង​ ថ្ងៃ​នេះ​ឬ​ថ្ងៃ​ស្អែក​ទេ ការ​ប្រញាប់​ខ្វល់​ខ្វាយ​ប្រកប​កិច្ច​ដេល​ជា​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​ទាន់​កាល​សម័យ​ របស់​វ័យ​ចាត់​ជា​ផល​របស់​សោវចស្សតា ក្នុង​ច្បាប់​ព្រះ​ពុទ្ធ​សាសនា​និយម​រាប់​អាន​យក​សោវចស្សតា​ធម៌​នេះ​ថា​ជា​ សេចក្ដី​ល្អ​របស់​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​ទាំង​ផ្លូវ​លោក​នឹង​ផ្លូវ​ធម៌​ទួទៅ
អ្នក​មាន​ប្រាជ្ញា​គួរ​ឃើញ​គុណ​របស់​សោ​វចស្សតា ដែល​ឲ្យ​ផល​អស្ចារ្យ ដូច​ទីឃាវុ​កុមារ​ដែល​បាន​ជា​សេចក្ដី​ធំ​លើ​ផែន​ទាំង​ពីរ គឺ​ដែន​កាសី​នឹង​កោសល ក៏​ព្រោះ​ផល​នៃ​គុណ​ធម៌​នេះ​ឯង​ដូច​សំដែង​ត​ទៅ​នេះ
កាល​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​នគរ​ពារាណសី ដែន​កាសី​លើក​ទ័ព​ទៅ​វាយ​ដែន​កោសល​បាន, ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ នគរ​សាវត្ថី​ដែន​កោសល​ទ្រង់​នាំ​ព្រះ​មហេសី​មាន​គភ៌​ទៅ​ក្នុង​ទី​បំផុត​ដែន, ថ្ងៃ​ក្រោយ​ទ្រង់​ប្រសូត​រាជ​បុត្រ​សន្មត​ព្រះ​នាម​ថា « ទីឃាវុ » លុះ​ទីឃាវុ​កុមារ​បាន​វ័យ​ចំរើន​ល្មម​ដឹង​ក្ដី ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​ចាប់​ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ​បាន​ឲ្យ​នាំ​ទៅ​សម្លាប់, គ្រា​នោះ​ទីឃាវុ​មក​ទាន់ ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ​ទ្រង់​ប្រដៅ​ថា « នែ​ទីឃាវុ​អ្នក​កុំ​ឃើញ​កាល​វែង​ពេក​ខ្លី​ពេក, ធម្មតា​ពៀរ​ពុំ​ដែល​រម្ងាប់​ដោយ​ពៀរ​ទេ តែង​សម្លាប់​ដោយ​ការ​ពុំ​ចង​ពៀរ » ទ្រង់​ផ្ដាំ​ស្រេច​គេ​ក៏​សម្លាប់​ទៅ
ចំណេរ​មក​ខាង​ក្រោយ ទីឃាវុ​បាន​ចូល​ថ្វាយ​ខ្លួន​ជា​ខ្ញុំ​រាជការ​យ៉ាង​ស្និទ្ធ​នឹង​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត, ថ្ងៃ​មួយ​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​ទ្រង់​ស្ដេច​ទៅ​ប្រពាត​ព្រៃ ទីឃាវុ​ជា​នាយ​សារថី​បរ​រាជ​រថ ទីឃាវុ​បាន​ឱកាស​ក៏​បរ​រាជ​រថ​ទៅ​មុន​ពួក​ពល វេលា​នោះ​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​ទ្រង់​ផ្ទំ​កើយ​ភ្លៅ​ទីឃាវុ​ដោយ​នឿយ​ព្រះ​កាយ​ពល, កំពុង​តែ​ផ្ទំ​ស្កល់, ទីឃាវុ​លើក​ព្រះ​ខ័ន​ឡើង​ប៉ង​នឹង​សម្លាប់ តែ​នឹក​ភ្នក​ដល់​បណ្ដាំ​ព្រះ​បិតា​ក៏​ឈប់​ទៅ​វិញ គ្រាន់​តែ​ស្រែក​សន្ធាប់​ឲ្យ​ព្រះ​បាទ​ព្រហ្មទត្ត​ជ្រាប​ថា ជា​រាជ​បុត្រ​ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ​ប៉ុណ្ណោះ គ្រា​នោះ​ក្សត្រ​ទាំង​ពីរ​ក៏​ប្រទាន​អភ័យ​ទៅ​វិញ​ទៅ​មក​ហើយ​ទ្រង់​ស្ដេច​ត្រឡប់​ទៅ​ព្រះ​នគរ​វិញ, ព្រះបាទ​ព្រហ្មទត្ត​ក៏​ប្រទាន​ដែន​ទាំង​ពីរ​គឺ​ដែន​កោសល​នឹង​ដែន​កាសី​ឲ្យ​ទីឃាវុ ព្រម​ទាំង​ប្រទាន​ព្រះ​រាជ​ធីតា​ជា​ព្រះ​រាជ​មហេសី​ផង
ព្រះ​បាទ​ទីឃាវុ​បាន​គ្រង​រាជ​ជា​ធំ លើ​ដែន​ទាំង​ពីរ​ក៏​ដោយ​សារ​ជា​បុគ្គល​ងាយ​ប្រដៅ គឺ​ស្ដាប់​ព្រះ​រាជោវាទ​យ៉ាង​ខ្លី​របស់​ព្រះ​បាទ​ទីឃីតិ​ជា​ព្រះ​បិតា​ដូច​ ពោល​មក​ខាង​ដើម​ហើយ​យក​ទៅ​ធ្វើ​តាម​លក្ខណៈ​សោវចស្សតា​នេះ​ឯង
ហេតុ​បេះ​បាន​ជា​ព្រះ​បរម​សាស្ដា​ទ្រង់​ត្រាស់​គុណ​ធម៌​នេះ​ថា​ជា​ធានាថករណ​ធម៌ ក្នុង​នាថករណ​ធម្ម​សូត្រ​ទ្រង់​ត្រាស់​ថា​ជា​សួស្ដី​មង្គល ក្នុង​មង្គល​សូត្រ អ្នក​ដែល​តាំង​នៅ​ក្នុង​គុណ​សម្បត្តិ​ដូច្នេះ​ហើយ ព្រះ​អង្គ​ក៏​ទ្រង់​ត្រាស់​សរសើរ​ទុក ដើម្បី​ឲ្យ​អនុបរិស័ទ​នឹង​បាន​តាម​យក​ជា​តម្រាប់ ដូច​យ៉ាង​ព្រះ​រាធត្ថេរ​លោក​ជា​អ្នក​ដែល​គេ​ស្ដី​ថា​ងាយ, ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ងាយ, កាល​បើ​ឧបជ្ឈាយ៍​នឹង​អាចារ្យ​ស្ដី​ថា ពោល​ប្រៀន​ប្រដៅ​ក៏​ធ្វើ​តាម​ឥត​ប្រកែក ដោយ​លោក​តាំង​នៅ​ក្នុង​លក្ខណៈ​នៃ​គុណ​ធម៌​នេះ ទាំង​ជា​អ្នក​មិន​មាន​សេចក្ដី​ប្រមាទ​ហើយ​ព្យាយាម​ខ្នះ​ខ្នែង​ប្រតិបត្តិ​ដរាប​ដល់​បាន​សម្រេច​ព្រះ​អរហត្ត​ជា​បរិយោសាន ហេតុ​នោះ ទើប​ព្រះ​អង្គ​ទ្រង់​ប្រទាន​ឱវាទ​ដល់​បរិស័ទ ដើម្បី​ធ្វើ​ខ្លួន​ឲ្យ​បាន​ទៅ​ជា​អ្នក​ដែល​គេស្ដី​ថា​ងាយ, ទូន្មាន​ប្រៀន​ប្រដៅ​ងាយ ជា​ហេតុ​នៃ​សេចក្ដី​ល្អ​គ្រប់​បែប, សាធុជន​ដែល​ដឹង​ថា​ខ្លួន​ឯង​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​ខ្លួន​នឹង​ប្រាថ្នា​សេចក្ដី​ល្អ​ដល់​ខ្លួន គួរ​ប្រព្រឹត្តិ​កាន់​តាម​លក្ខណៈ សោវចស្សតា​នឹង​បាន​ទៅ​ជា​ពន្លឺ​ចំពោះ​ខ្លួន​ឯង រហូត​ដល់​ពួក​គណៈ​នឹង​ប្រទេស​ជាតិ
ចប់

No comments:

Post a Comment