ទស្សនវិទូ ពីតាហ្គ័រ

ទស្សនវិទូ ពីតាហ្គ័រ

PYTHAGORE

ពីតាហ្គ័រជាកូនប្រុសរបស់់លោកម្នេសាក់់(Mnésarque)ដែលជាជាងធ្វើចិញ្ចៀនមានដើមកំណើត​ មកពីស្រុកSamos ឫបើតាមAristoxène យើងដឹងថា ពីតាហ្គ័រមានដើមកំណើតមកពីកោះ មួយដែលអ្នកក្រុង អាតែនបានកាន់់កាប់់ជាកម្មសិទ្ធបន្ទាប់់ពីបានបណ្ដេញអ្នកស្រុកដើមចេញទៅ។ដើមឡើយ ,ពីតាហ្គ័រជាសា វ័ករបស់់Phérécydeអ្នកស្រុកScyrosហើយបន្ទាប់់ពីលោកគ្រូស្លាប់់ទៅ,ពីតាហ្គ័រក៏មករស់់នៅឯSamosរួចធ្វើជាសាវ័ករបស់់Hermodamasដែលជាក្មួយរបស់់Créophyleដែលមានវ័យចំណាស់់ណាស់់ទៅហើយ។ដោយសារថាពីតាហ្គ័រខ្លួនឯងនៅក្មេង ហើយឧស្សាហ៏រៀនសូត្រ ទើបបានជាចាកចេញពីស្រុកកំណើតទៅរៀន អោយស្គាល់់គ្រប់់អាថ៌កំបាំងរបស់់ក្រិកនិងអ្នកស្រុកដើម។ ហេតុនេះលោកក៏បានធ្វើដំណើរមកដល់់ប្រទេស អេហ្ស៊ីប ពេលដែលPolycrateបានណែនាំតាមរយៈសំបុត្រ អោយមកAmasis ហើយក៏លោកបានរៀនភាសា ប្រទេសនេះទៅ។មកដល់់កោះCrête, លោកបានចុះទៅក្នុងល្អាងភ្នំ IdaជាមួយEpiménide។នៅគ្រប់់ទីជំរក ក្នុងប្រទេសអេហ្ស៊ីប ,លោកបានរៀនសូត្រអំពីអាថ៌កំបាំងដែលទាក់់ទងនឹងអាទិទេព។បន្ទាប់់មកលោកក៏មក រស់់នៅឯSamos ប៉ុន្តែលុះបានជ្រាបពីការគ្រប់់គ្រងផ្ដាច់់ការរបស់់Ploycrateមក,លោកក៏បានមករស់់នៅ Crotone,ប្រទេសអ៊ីតាលី។ នៅទីនេះ លោកបានបង្កើតច្បាប់់អោយជនជាតិអ៊ីតាលី ហើយក៏មានសាវ័កនិង មាននាមល្បីល្បាញឡើង។សិស្សរបស់់លោកមានចំនួនដល់់ទៅ៣០០នាក់់ហើយរៀបចំចាត់់ចែងទីក្រុងបាន ល្អប្រពៃណាស់់ គឺបានធ្វើអោយមានរដ្ឋាភិបាលល្អមួយដែលហៅថា អភិជនាធិបតេយ្យ។Héraclite du Pontនិយាយថា ពីតាហ្គ័រធ្លាប់់និទានប្រវត្តិរបស់់ខ្លួនឯងដូចនេះ ៖ដំបូង លោកកើតមកជា Aethalideកូនប្រុស របស់់អាទិទេពHermèsៗបានប្រកាស់់ប្រាប់ថាលោកអាចសុំអីក៏បានតាមចិត្តប្រាថ្នាលើកលែងតែជីវិតអមតៈ ប៉ុណ្ណោះ។ដូច្នេះហើយលោកក៏បានសុំអោយលោកទោះក្នុងពេលរស់់ក្ដីពេលស្លាប់់ទៅក្ដីចងចាំអ្វីទាំងអស់់ដែលកើតមានចំពោះលោក។អញ្ចឹងហើយបានជាលោកមិនដែលភ្លេចអីទេក្នុងជីវិតរស់់នៅហើយក្រោយពេលស្លាប់់ក៏នៅតែរក្សារសតិចងចាំជាប់់រហូតគ្មានខូចខាត។យូរបន្តិចក្រោយមកលោកចាប់់ជាតិជាEuphorbeហើយបានត្រូវរងរបួសដោយMénélasហើយEuphorbeបាននិយាយថាគាត់់កាលពីមុនគឺចាប់់កំណើតជាAethalideបានទទួលនូវស៊ៀកគ្វី(circuit) នៃព្រលឹងចាប់់ជាតិក្នុងកំណើតសត្វនិងរុក្ខជាតិ ពីអាទិទេព Hermès
ហើយបាននិទានប្រាប់់ពីអ្វីគ្រប់់យ៉ាងដែលព្រលឹងរបស់លោកបានទទួលរងនៅក្នុងឋាននរកHadès ហើយ និងអ្វីដែលព្រលឹងផ្សេងៗទៀតបានទទួលរងនៅក្នុងឋានក្រោមនោះ។លុះ Euphorbe ស្លាប់់ទៅ,ព្រលឹងបាន ចាកចេញទៅចាប់់កំណើតជាHermotime ដែលចង់់ប្រាប់់ភស្តុតាងពីរឿងពិតនេះ ក៏មករកជួបពួក Branchidesរួចហើយក៏ចូលទៅក្នុងប្រាសាទApollonលើកបង្ហាញខែលដែលMénélasបានប្រទានជូន(ដោយសារថាលោកបានស្បថថាពេលត្រលប់់មកពីនគរTroieវិញលោកនឹងថ្វាយខែលនោះជូនអាទិទេពApollon)ខែលដែលពុកខូចទៅហើយនោះនៅសល់តែស្រោបភ្លុកតែប៉ុណ្ណោះ។Hermotimeស្លាប់់ទៅបានមកចាប់់កំណើតជាPyrrhos ជាអ្នកនេសាទត្រីនៅទីក្រុងDelpheហើយលោកនៅតែចងចាំអ្វីទាំងអស់់ហើយនិងដឹង រឿងរ៉ាវយ៉ាងណាៗដែលលោកបានចាប់់កំណើតតាំងពីដំបូងជាAethalide,បន្ទាប់់មកeuphorbeរួចហើយHermotimeហើយនិងPyrrhosហើយពេលដែល Pyrrhos ស្លាប់់ទៅក៏ចាប់់កំណើតមកជា Pythagore ដែលបាន និទានប្រាប់់ថាលោកចងចាំអ្វីទាំងអស់់កាលពីជាតិមុនៗ។មានអ្នកខ្លះបានអះអាងថា៖ពីតាហ្គ័រមិនបាន បន្សល់់ទុកស្នាដៃសំណេរណាមួយទេ។ពួកគេច្រលំហើយ,ព្រោះថាHéracliteអ្នករូបវិទ្យាបាននិយាយយ៉ាងដាច់់ខាតដូច្នេះថា៖Pythagoreកូនប្រុសរបស់់Mnésarqueរៀនជក់់ចិត្តនឹងប្រវត្តិសាស្រ្តលើសមនុស្សគ្រប់់រូបហើយដោយបានធ្វើតាមជំរើសចិត្តរបស់់ខ្លួនឯងទើបបានជាសរសេរកត់់ត្រាទុកនូវគតិបណ្ឌិតរបស់់ខ្លួនឯងដែលពោរពេញទៅដោយគំនិតយល់់ដឹងដ៏ជ្រៅជ្រះនិងបច្ចេកទេសបរិយាយយ៉ាងល្អិតល្អន់់ជាទីបំផុត។
Héracliteបាននិយាយអញ្ចឹងព្រោះនៅខាងដើមនៃសៀវភៅស្ដីពីរូបវិទ្យារបស់់លោកលោកបានសរសេរថា៖មិនមែនដោយសារខ្សល់់ទេដែលខ្ញុំដកដង្ហើម,ហើយក៏មិនមែនដោយសារទឹកដែលខ្ញុំផឹកនោះដែរ,ពីតាហ្គ័របន្សល់់ទុកស្នាដៃនិពន្ធចំនួនបីគឺ៖អភិប្រាយអំពីការសិក្សា,អភិប្រាយអំពីនយោបាយនិងអភិប្រាយអំពីរូបវិទ្យា។Sosiscrateនិទានប្រាប់់ក្នុងសៀវភៅមួយ(successions)របស់់លោកថា៖Léon ,ស្ដេចនគរPhlionteបាន សួរពីតាហ្គ័រថាជានរណា?ពីតាហ្គ័រតបទៅថា៖ទស្សនវិទូ។ពីតាហ្គ័រប្រៀបធៀបជីវិតទៅនឹងល្បែងធំៗ។នៅក្នុង ហ្វូងមនុស្សដែលមកទស្សនាចែកជាបីក្រុម៖អ្នកដែលមកដើម្បីប្រយុទ្ធ,អ្នកដែលមកដើម្បីរកស៊ីជួញដូរហើយនិងអ្នកផ្សេងទៀតដែលប្រកបដោយគតិបណ្ឌិត មកគ្រាន់់តែដើម្បីទស្សនាតែប៉ុណ្ណោះ។ដូចគ្នានេះដែរក្នុង ជីវិតមានអ្នកដែលកើតមកជាទាសករនៃភាពរុងរឿង,ឫការមានបាន,អ្នកផ្សេងទៀតដែលប្រកបដោយគតិបណ្ឌិតសំលឹងមើលតែការពិតប៉ុណ្ណោះ។តទៅនេះ ជាអ្វីដែលលោកទស្សនវិទូនិយាយពីការសប្បាយនៃ ស្នេហា៖ត្រូវចូលចិត្តប្រព្រឹត្តិក្នុងរដូវរងាហើយបន្ថយក្នុងរដូវក្ដៅហើយល្មមគួរសមក្នុងដូវស្លឹកឈើលាស់់និងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ។ទោះបីយ៉ាងណា ការប្រព្រឹត្តក្នុងគ្រប់់រដូវពិតជាមិនសូវល្អសំរាប់់សុខភាពប៉ុន្មានទេ។
មានកាលមួយគេបានសួរលោកថា៖តើគេគួររួមភេទនៅពេលណា?_ពេលដែលគេចង់់ខ្សោយកំលាំង!លោកឆ្លើយតប។ពីតាហ័្គរមានចំណាប់់អារម្មណ៏ខ្លាំងណាស់់ផងដែរចំពោះលេខគណិតហើយបានរកឃើញច្បាប់់អំពីខ្សែទោល។តែលោកយកចិត្តទុកដាក់់នឹងវិជ្ជាពេទ្យដែរ។Appolodoreអ្នកផ្ដល់់ជំនួយយោធានិយាយថាបានលះលែងការសំលាប់់រង្គាលមួយព្រោះពីតាហ័្គរបានរកឃើញនៅក្នុងត្រីកោណ ផលបូកការ៉េនៃអ៊ីប៉ូតេនុស
ស្មើនឹងផលបូកការ៉េនៃជ្រុងពីរផ្សេងទៀត។ចំពោះរឿងនេះគេសូត្រកូនកំណាព្យមួយដូចតទៅ៖ពីតាហ័្គរដល់់ទីបញ្ចប់់នៃភារកិច្ចដ៏ល្បីល្បាញទើបរកឃើញរូបគំនូរដែលលោកបានធ្វើដង្វាយជូនដ៏ល្បីរន្ទឺមួយ។តាមដំណឹងជាទូទៅមកថា៖លោកជាអ្នកអោយដំបូន្មានមុនគេដល់់អត្ថពលករអោយទទួលទានសាច់់ហើយថាEurymèneជាមនុស្សទីមួយដែលទទួលដំបូន្មាននោះ។ពីដើមឡើយ ពួកគេបរិភោគតែល្វាហាលក្រៀមនិងហ្វ្រូម៉ានិង អង្ករស្រូវសាឡីប៉ុណ្ណោះ។មានអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀតថា ពីតាហ័្គរផ្សេងទេដែលផ្ដល់់ដំបូន្មានខាងលើនេះគឺមិន មែន ពីតាហ័្គរទស្សនវិទូទេព្រោះថាទស្សនវិទូយើង ហាមការកាប់់សំលាប់់ ហាមភ្លក់់សាច់់សត្វទាំងឡាយ
ដែលមានព្រលឹងដូចជាមនុស្សយើងចឹងដែរ។ប៉ុន្តែនោះគ្រាន់់តែជាលេសទេ។តាមពិតលោកហាមមិនអោយហូបសាច់់សត្វដើម្បីអោយមនុស្សមានទំលាប់់រស់់នៅដោយមានជីវិតសាមញ្ញនិងងាយស្រួលបំផុតគឺថាម្ហូបអាហារមាននៅជិតដៃជានិច្ចដោយមិនចាំបាច់់ចំអិន ហើយអោយផឹកតែទឹក ។ធ្វើដូច្នេះបានការបរិភោគ
បែបនេះនឹងជួយធ្វើអោយមានសុខភាពល្អដល់់ខ្លួនប្រាណ និង ប្រាជ្ញាស្មារតី ឆ្លាតវៃ។តាំងតែពីដើមមកពីតា ហ័្គរ ហាមការបរិភោគសាច់់ត្រីសមុទ្រពណ៌ក្រហមនិងបេះដូងសត្វ ឫគ្រាប់់សណ្ដែក។អ្នកនិពន្ធផ្សេងៗ ទៀតថាលោកមានទំលាប់់ញ៉ាំតែទឹកឃ្មុំ និងនំប៉័ងហើយមិនដែលញ៉ាំស្រារៀងរាល់់ថ្ងៃឡើយ។ចំណែកម្ហូប អាហារ,លោកញុំាញឹកញាប់់ជាងគេគឺបន្លែស្ងោរឆ្អិននិងឆៅហើយកំរញុំាត្រីណាស់់។លោកពាក់់រូបពណ៌សព្រោះក្រណាត់់ឡែនមិនទាន់់ចូលមកដល់់ក្នុងស្រុកនៅឡើយទេ។គេមិនដែលឃើញលោកអួលក្រពះរួមភេទឬក៏ស្រវឹងម្ដងណាឡើយ។លោកមិនដែលសើចលេង និយាយលេង និយាយពាក្យមិនបានការឡើយ។ ប្រសិនលោកមានកំហឹងកើតឡើង លោកនឹង មិនដែលវាយធ្វើបាបនរណាឡើយទោះជាទាសីឫជនសាមញ្ញ ណាម្នាក់់ក៏អត់់ដែរ។លោកហៅការស្ដីបន្ទោសថា ជា” ការព្រមាន” ។គេនិយាយថា ពីតាហ័្គរ ណែនាំសាវ័ក អោយរំលឹកខ្លួនរាល់់ថ្ងៃពេលចូលផ្ទះវិញ យ៉ាងដូច្នេះ៖តើខ្ញុំបានធ្វើអ្វីខុសខ្លះ?ធ្វើអ្វីត្រូវខ្លះ?ខ្ញុំភ្លេចកិច្ចការអ្វីខ្លះ?
លោកហាមមិនអោយសែនដង្វាយដល់់ព្រះនូវសត្វងាប់់មានឈាមប្រឡាក់់ហើយថាយើងមិនគួរសែនលើរានដង្វាយដែលមានឈាមហូរសូម្បីមួយតំណក់់ឡើយ។លោកមិនចង់់អោយនរណាម្នាក់់យកព្រះធ្វើជាសាក្សីដោយពាក្យសម្បថដោយប្រាប់់ថា គេត្រូវតែខំហាត់់ចិត្តខ្លួនឯងអោយមានជំនឿ។លោកយល់់ថាមិនគួរធ្វើ បាបដើមឈើ ឫសត្វដែលមិនចេះធ្វើបាបឫរំខានយើងបន្តិចឡើយ។សេចក្ដីគួរអោយខ្មាស់់អៀនមួយគឺការ សើចច្រើន និងការតឹងតែងហួសពេក។ត្រូវកុំអោយខ្លួនធាត់់ធំពេក , មិនត្រូវធ្វើដំណើរច្រើនពេក ,ត្រូវហាត់់ការ ក្រើនរំលឹកសតិ ,មិនត្រូវនិយាយឫធ្វើអ្វីដោយការក្រោធខឹងហើយមិនត្រូវជឿនិងធ្វើតាមគ្រប់់ការទស្សន៏ទាយ ឡើយ!ត្រូវច្រៀងបទភ្លេងសរសើរព្រះ និងមនុស្សល្អ។ មិនគួរញ៉ាំសណ្ដែកព្រោះវាមានសុទ្ធតែខ្យល់់ហើយ មានចំណែករួម មួយទាក់់ទងនឹងព្រលឹងដោយសារថាបើសិនជាយើងកុំញ៉ាំវាយើងនឹងមានខ្យល់់មិនសូវ លាន់់សូរហើយម្យ៉ាងទៀត យើងនឹងមានយល់់សប្ដិស្ងប់់ល្អហើយមិនសូវធ្ងន់់។